Mendeley  

Zotero  

Akhlaqi A. Freedom of Expression in the Logic of the Holy Qur'an. SRQPIS 2024; 1 (3) :122-140
URL: http://srqpis.knu.edu.af/article-1-42-fa.html

قرآن کریم، که خطوط بنیادی علوم انسانی را ترسیم کرده است، انسان را موجودی آزادسرشت می‌داند. آزادی مفهومی پرمصداق بوده که یکی از جلوه‌های آن «آزادی بیان» است. باتوجه‌به پروپاگاندا و فضاسازی‌های معاندان مبنی بر اینکه اسلام ضد «آزادی بیان» است و به افکار و سلایق ناهمسو فرصت ظهور نمی‌دهد، تبیین آن در ادبیات قرآن کریم و بینش مفسران، ضرورت فوری است. این نوشتار با بهره‌گیری از ابزار کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری، روش توصیفی-تحلیلی و تفسیر موضوعی استنطاقی، در پی پاسخ بدین سؤال است که «آزادی بیان» در منطق قرآ‌ن چیست؟ قرآن کریم، در آن دسته از آیاتی که محاجّه و جدال با مخالفان را روا شمرده و به استماع اقوال دیگران دستور می‌دهد، حق ارشاد، نظارت اجتماعی و پرسش‌گری را برای آحاد افراد جامعه به رسمیت می‌شناسد، به امام و امت دستور مشورت‌خواهی و مشورت‌دهی می‌دهد، مظلومان را به داد¬خواهی تحریص و کتمان حقایق را ممنوع می‌شمارد، «آزادی بیان» را نه‌تنها جائز، بلکه در مواردی لازم می-داند. استدلال به این مجموعه از آیات برای اثبات «آزادی بیان»، ازآن‌جهت است که این امور عینیت نمی‌یابد، مگر زمانی که بیان آراء و انظار آزاد باشد. بنابراین، در منطق قرآن بیان خواسته‌ها و داشته‌های ذهنی آزاد است. یادکرد این نکته مهم است که اظهار اندوخته‌های ذهنی بدون ضابط نیست؛ بلکه در قالب شرع، عقل، منطق و علم محدود می‌شود.